امروزه کارفرماها در قالب شرکت های تجاری، صنعتی، خدماتی و … یا در قالب شخص حقیقی به دنبال شخصی می گردند تا قسمت های عملی پروژه را پس از انعقاد قرارداد پیمانکاری به وی واگذار کنند. اکثر افراد با پیمانکار ساختمان آشنایی دارند اما پیمانکاری فقط مختص ساخت و ساز و مخصوص ساختمان نیست. پیمانکار کسی است که پس از قبول پروژه و انعقاد قرارداد پیمانکاری قسمت اجرایی یا فروش را بر عهده می گیرد، پس پیمانکار فقط به ساخت و ساز نمی پردازد بلکه ممکن است عهده دار فروش محصولات یک شخص یا شرکت نیز گردد. روش های مختلفی برای ارائه پروژه های پیمانکاری وجود دارد که بسته به قراردادی که منعقد می شود، شخصی که عملیات پیمانکاری را بر عهده می گیرد و عملی که صورت می گیرد روش انجام کار متفاوت است که در ادامه مقاله توضیحات بیشتر ارائه خواهد شد.
انواع قرارداد پیمانکاری و روش های اجرایی آن
پیمانکاری به روش های مختلفی صورت می گیرد. بسته به روشهای مختلف مانند روش تک عاملی، روش دو عاملی، روش سه عاملی و … وظایف پیمانکار متفاوت است و قرارداد پیمانکاری هم شکل متفاوتی خواهد داشت، این روش ها به ترتیب در ادامه توضیح داده خواهد شد.
روش تک عاملی یا امانی
در این روش کارفرما خود کارهای طراحی، اجرا و مدیریت پروژه را بر عهده می گیرد، در واقع خود کارفرما هم مالک محصول و هم پیمانکار می باشد و هیچ شخص دومی به عنوان پیمانکار استخدام نمی شود تا قرارداد پیمانکاری منعقد گردد. تنها مزیتی که این روش دارد این است سودی را که قرار است به پیمانکار پرداخت شود حذف می شود، اما هزینه هایی که کارفرما به صورت مستقیم و غیر مستقیم متحمل می شود بسیار بالا خواهد رفت. روش امانی برای پروژه های کوچک مناسب است.
روش دو عاملی
در این روش کارفرما پس از انعقاد قرارداد پیمانکاری با پیمانکار مسئولیت طراحی و ساخت پروژه را به وی واگذار می کند و خودش هم قسمت مدیریت و تایید مراحل مختلف اجرایی را بر عهده می گیرد. پس از انعقاد قرارداد با پیمانکار دیگر نمی توان مفاد جدید بدان اضافه نمود، زیرا طرف مقابل هم ممکن است که ادعای جدیدی داشته باشد، پس از همان ابتدا در انتخاب پیمانکار دقت لازم را به کار بندید.
روش سه عاملی
رایج ترین روش پیمانکاری در ایران است که کارفرما با دو نفر جهت به انجام رساندن پروژه قرارداد می بندد. یک قرارداد پیمانکاری را با پیمانکار جهت انجام عملیات ساخت و یک قرارداد دیگر را با مشاور جهت انجام امور طراحی و نظارت بر کار منعقد می کند. ابتدا مشاور اسناد مناقصه را آماده می کند و پس از تصویب نهایی طرح و طی تشریفاتی خاص طرح جهت اجرا به پیمانکار واگذار می گردد.
روش چهار عاملی
همان روش سه عاملی است البته کمی پیشرفته تر. مسئولیت های پروژه بین چهار نفر کارفرما، طراح، پیمانکار و مدیریت طرح تقسیم بندی می شود. با پیمانکار جهت عملیات اجرایی پروژه قرارداد پیمانکاری منعقد می شود.
روش طرح و ساخت
در این روش تقریبا تمامی مراحل پروژه از تامین کالا و خدمات، مصالح، ساخت، نصب و راه اندازی بر عهده پیمانکار است. از مزیت های این روش کاهش خسارت پذیری کارفرما و صرفه جویی در زمان است.
روش طراحی، تدارکات، ساخت
تمامی مراحل اولیه کار مانند طرح اولیه، استانداردها و محدوده کار توسط خود کارفرما مشخص می گردد، سپس عملیات اجرایی کار را پس از انعقاد قرارداد با پیمانکار به وی واگذار می کند. در طول مدت زمانی که پروژه در دست پیمانکار است عملیات نظارت بر کار توسط خود کارفرما یا نماینده وی انجام می گیرد. نماینده مدیر طراح یا مشاور کارفرما است.
روش های پیمانکاری
کلام آخر
در هر کدام از روش هایی که ذکر شد پیمانکار نقش اصلی را دارد، چرا که اصل اجرای پروژه است یعنی زمانی که مراحل اولیه کار مانند ایده، طراحی، مجوز و … انجام پذیرفت نوبت به اجرای پروژه می رسد، این کار باید توسط یک شخص متخصص انجام پذیرد. البته ممکن است از همان ابتدای کار هم با پیمانکار قرارداد پیمانکاری منعقد شود و در نهایت ماحصل کار به کارفرما تحویل داده شود. در روش تک عاملی که خود کارفرما مسئولیت تمامی مراحل پروژه را بر عهده می گیرد به دلایل مختلف مانند عدم مهارت در کار، هزینه های مستقیم و غیر مستقیم و … ممکن است که در نهایت به جای سود متحمل ضرر شود. روش تک عاملی برای پروژه های ساده مناسب است.